1) Büyük Harflerin Yazımı
2) Birleşik Kelimelerin Yazımı
3) Yön Adların Yazımı
4) Gün ve Ay Adlarının Yazımı
5) Sayıların Yazımı
6) “Mi” nin Yazımı
7) “De” nin Yazımı
8) “Ki” nin Yazımı
1) BÜYÜK HARFLERİN YAZIMI
a) Cümle başları büyük harfle
başlar. Cümle içinde, tırnak içine alınan cümleler de büyük harfle başlar.
Hocası ona her zaman “Sen büyük bir alim olacaksın.”
derdi.
b) Nokta, iki nokta, ünlem ve
soru işaretlerinden sonra gelen cümlelerin ilk sözcüğü büyük harfle başlar.
Acaba, milli lisanımız bunlardan hangisi olacaktır? Bu suale cevap vermeden, lisanımızı başkalisanlarla mukayese edelim: Başka lisanlar, milletlerin başkentlerine ait lisanlardır…
Uyarı: İki noktadan sonra cümle
niteliği olmayan örnekler sıralanırsa bu örnekler büyük harfle başlamaz.
Çantan adeta doluydu: kalemler,
defterler, testler…
c) Şiirlerde mısraların ilk
harfi büyük harfle başlar.
Artık
demir almak günü gelmişse zamandan,
Meçhule giden bir gemi kalkar bu limandan.
d) Özel adlar büyük harfle başlar.
Kişi adlarından önce ve sonra gelen saygı sözleri, unvanlar ve lakaplar da büyük
harfle başlar.
Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk
Av. Mehmet Bey
Esra Hanım
Uyarı: Akrabalık bildiren kelimeler büyük harfle yazılmaz.
Bilal amca Sema teyze
e) Kurum, kuruluş, gazete,
dergi ile mahalle, sokak vb. yer adları büyük harfle yazılır.
Türk Dil Kurumu
Ihlamurdere Caddesi
Avrupa
Çengelköy
Uyarı: Kitap isimlerinde ve başlıklarda yer alan “ve, ile, veya” bağlaçlarıyla soru eki “mi” küçük harfle yazılır.
Kırmızı ve Siyah
Leyla ile Mecnun
Kültürlü Olmak mı?
f) Gezegen ve yıldız isimleri
büyük harfle başlar.
Halley Satürn Venüs
Uyarı: “Dünya, güneş ve ay” sözcükleri coğrafya ve gök bilimlerinde terim olarak kullanıldıkları zaman büyük harfle; genel kavram bildirdikleri zaman küçük harfle başlar.
Türkiye’ye Güneş tutulmasını
izlemek için pek çok turist geldi.
Sınavda başarılı olduğumu
öğrenince dünyalar benim oldu.
2) BİRLEŞİK KELİMELERİN YAZIMI
a) Bitişik Yazılanlar
*Birleşme esnasında ses
türemesi veya düşmesi oluyorsa bu tür birleşik kelimeler bitişik yazılır.
Pazar + ertesi Pazartesi
Sütlü + aş Sütlaç
Kayıp + etmek Kaybetmek
His + etmek Hissetmek
Ne + asıl Nasıl
Ne + için Niçin
*Birleşme esnasında benzetme yoluyla
kelimelerden biri veya ikisi de anlamını değiştiriyorsa bu tür birleşik kelimeler
bitişik yazılır.
Keçi + boynuzu Keçiboynuzu (Bitki)
Karga + burnu Kargaburnu (Alet)
Dokuz + taş Dokuztaş (Oyun)
Ayı + kulağı Ayıkulağı (Bitki)
Hanım + eli Hanımeli
*Ara yönler bitişik yazılır.
Kuzeybatı Güneydoğu
*Belgisiz sıfat ve zamirler
bitişik yazılır.
Birkaç Biraz Hiçbir Birçoğu
b) Ayrı Yazılanlar
*Birleşme sırasında ses
türemesi veya düşmesi olmayan yardımcı fiillerle isimler ayrı yazılır.
Hasta olmak İşaret etmek Namaz kılmak İlan edilmek
*Birden fazla kelimeden oluşan
sayılar ayrı yazılır.
(15) on beş (155) yüz elli beş
*Birleşme sırasında
kelimelerden hiçbiri anlamını değiştirmiyorsa ayrı yazılır.
Köpek balığı Yer elması Arap sabunu Deniz yolu Su böreği
3) YÖN ADLARININ YAZIMI
Yer-yön ve yöre bildiren
sözcükler birlikte kullanıldıkları isimlerden ayrı ve ilk harfleri büyük
yazılır.
Doğu Anadolu Güney Amerika Güneydoğu
Anadolu
Uyarı: Yer-yön bildiren
sözcükler özel isimlerden sonra gelirse veya bir varlığın yönünü gösterdiklerinde
küçük harfle yazılır.
Türkiye’nin batısı nüfus olarak
daha yoğun.
Bulutlar kuzeyden gelmeye
başladı.
Uyarı: Batı sözcüğü eğer Avrupa
yerine kullanılmışsa büyük harfle başlar.
Türkiye’ye Batı destek veriyor.
4) GÜN VE AY ADLARININ YAZIMI
Belli bir tarihi bildiren gün
ve ay adları büyük harfle yazılır.
Tatile 13 Haziran, Salı günü çıkacağız.
Atatürk 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıktı.
Babam 1 Ocak 1962 Cuma günü doğmuş.
Deneme sınavı mayısın son haftasında yapılacakmış.
Geçen yıl köye haziranda gitmiştik.
5) SAYILARIN YAZIMI
a) Yazınsal (edebi) metinlerde küçük sayılar, yüz ve bin
sayıları yazıyla gösterilir. Birden fazla sözcükten oluşan sayıların her
sözcüğü ayrı yazılır.
Seninle tanışalı üç yıl oldu.
Sınava yüz on yedi kişi başvurdu.
Uyarı: Para ile ilgili işlemlerde ve belgelerde rakamlar
bitişik yazılır.
Ödeyeceğiniz miktar binbeşyüzyetmişiki liradır.
b) Para tutarı, saat gibi sayısal verilere ait bilgiler
ve büyük sayılar belirtilirken rakam kullanılır.
Sınav yarın sabah 9.30’da
Büyük felaketteki ölü sayısı 25.000’e ulaştı.
6) “Mİ” NİN YAZIMI
“Mi” soru eki kendinden önceki kelimeden ayrı yazılır.
Ünlü uyumuna uyarak “mı, mü, mu,” şekillerine girer.
Böyle olur mu? Biz mi yapacağız?
Uyarı: Kendinden sonra ek gelirse bu ekler “mi” ye
bitişik yazılır.
Bitirecek miyiz?
Pikniğe siz de geliyor musunuz?
Uyarı: “Mi” başka görevlerde de kullanılsa ayrı yazılır.
Temiz mi temiz! (Pekiştirme)
Güneş açtı mı çiçekler çıkar. (Zaman)
7) “DE” NİN YAZIMI
Dilimizde iki tür “de” kullanımı vardır.
a) Hal Eki “-de”: Ektir ismin sonuna bitişik yazılır.
Cümleden çıkartılamaz.
Onun kitabı bende kalmış.
Elmalar sepette ne güzel duruyor.
Uyarı: Hal eki “-de” sertleşmeye uğrayıp “-te, -ta” olur.
Kardeşim sokakta top oynuyor.
Yolun kenarındaki çiçekte gözüm kaldı.
b) Bağlaç Olan “de”: Kelimedir, ayrı yazılır. “Dahi,
bile” anlamına gelir. Cümleden çıkartılınca cümlenin anlamı
daralsa da anlatım bozulmaz.
Ben de sizinle geleceğim.
Çarşıdan ayakkabı da alacağız.
Uyarı: Bağlaç olan “de” sertleşmeye uğramaz. “te, ta”
şekli yoktur.
Kitap da okurum dergi de.
8) “Kİ” NİN YAZIMI
Dilimizde üç değişik görevde “ki” kullanılmaktadır.
a) Sıfat Yapan “ki”: Ektir, sözcüğe bitişik yazılır. Bir
ismin yerini veya zamanını gösteren sıfattır.
Kalbimdeki sevgin hiç bitmez.
Dünkü sınav çok zordu.
Çocuk elindeki parayı kaybetmiş.
b) İlgi Zamiri “-ki”: Ektir, kelimeye bitişik yazılır.
İsim tamlamalarında tamlanan ismin yerini tutar.
Bilal’in ödevi daha güzel olmuş.
Bilal’inki daha güzel olmuş.
Erzurum’un havası çok soğuk; Malatya’nınki o kadar soğuk değil.
c) Bağlaç olan “ki”: Sözcüktür ayrı yazılır. Birleşik
yapılı cümle oluşturur.
Biliyorum ki bu iş böyle olmayacak.
Sev ki sevilesin.
Uyarı: “ki” bağlacı bazı sözcüklerde kalıplaşmış olduğu için bitişik yazılır.
“Çünkü, sanki, mademki, meğerki, halbuki, oysaki, belki”
